Otto Ketting – Time Machine

Otto Ketting's Time Machine is niet alleen een van de internationaal meest uitgevoerde Nederlandse composities uit de twintigste eeuw, het was ook een onovertroffen trendsetter voor enkele decennia Nederlandse tetterstukken, een trend die inmiddels in rustiger vaarwater is beland.

Guus Janssen – Noach

Noach is een opera van Guus Janssen die weer eens uitgevoerd zou moeten worden. Zelden heb ik zo genoten en gelachen bij het zien en horen van een opera als bij deze schepping van Janssen, in de regie van Pierre Audi. Humor in muziek bestaat wel degelijk, hoewel soms moeilijk traceerbaar; ik bedoel dan niet de kiekeboe-humor van Karlheinz Stockhausen, overigens een componist met briljante trekken, maar wel het werk van Haydn, Ravel, en ook Janssen en Padding. Hoewel Janssen net als ik langzamerhand een dagje ouder wordt, herinner ik me als de dag van gisteren mijn eerste confrontatie met zijn spel en componeren toen hij 21 jaar oud was. Er is nauwelijks iemand te bedenken waarbij het componeren en het improviseren zo dicht bij elkaar liggen.

Martijn Padding – Concert voor harmonium

Enigszins verwant aan de droge humor van Janssen zijn een aantal stukken waarmee ook Padding lijkt af te stevenen op een Nederlandse trend in het theatrale componeren: droge, onpathetische humor, maar er zijn ook tekenen van een romantischer trend in Paddings werk, dus het blijft afwachten welke kant hij opgaat in zijn nog te componeren oeuvre. Affiniteit heb ik er zeker mee. Zijn Concert voor harmonium is hier een prachtig voorbeeld van.

Wilbert Bulsink – Harpconcert

Een boeiende jonge componist die misschien alles in huis heeft om een toekomstige topper te worden. Ik ken niemand die zo snel en toch overdacht met muzikale input weet om te gaan als hij. Dat valt me des te meer op omdat ik een leeftijd heb bereikt waarop alles iets meer tijd nodig heeft dan voorheen. Zijn Harpconcert, geschreven voor zijn vrouw Miriam Overlach, toont zijn bijzondere talent.

Joël Bons - 283 Strings

Joël Bons schreef 283 Strings in 2023 voor zijn Atlas Ensemble dat bestaat uit instrumenten en musici uit verschillende culturen zoals China, Japan Azerbaidzjan, Armenie, en Turkije. Het ensemble wordt gedirigeerd door Ed Spanjaard en is in residentie bij het Oranjewoud Festival in Friesland. Mijn betrokkenheid met hen stamt uit de tijd van het debuut van het ensemble in Berlijn rond 2000 waarvoor ik de compositie Seyyir schreef.

Johann Sebastian Bach – Johannes Passion

In Bachs oeuvre is bijna alles geniaal te noemen, hoewel ik die term meestal vermijd omdat iedere beoordelaar zijn persoonlijke voorkeur bedoelt en de term dus meer een uiting van bewondering is dan een objectieve constatering. Bachs Johannes Passion heeft meteen al aan het begin een ingehouden spanning die in het verdere verloop volkomen wordt waargemaakt. In de Matthäus, natuurlijk ook een meesterwerk, is alles wat breder uitgemeten, wat misschien wat minder bij het moderne levensgevoel past, maar die voorkeur blijft een individuele zaak die zelfs bij dezelfde luisteraar in de loop van de tijd kan veranderen.

Charles Ives – The Unanswered Question

Waarom blijft dit stuk zo boeien? Dat is in het algemeen al een moeilijk te beantwoorden vraag, maar in deze compositie van Ives is het raadselachtige van de titel uitstekend passend bij dit stuk met doelloos statisch fladderende blazers boven een nog statischer en doellozer achtergrond.

Duke Ellington – Things Ain't What They Used To Be

In authentieke Afrikaanse muziektradities dringt zich de vraag op: wat is entertainment, wat is kunst? Maar misschien is die vraagstelling wel typisch modern-westers, want in de meeste muziekculturen valt die scheiding moeilijk of geheel niet te maken, zoals bij veel traditionele muziek uit Japan, China, India en ook een muzikale cultuur als Flamenco.

De muziek van de Afro-Amerikaanse componist-musicus Duke Ellington is een mooi voorbeeld van een hoog compositorisch niveau terwijl ook entertainment een rol speelt. Dat de westerse splitsing tussen amusement en hoge kunst tijd nodig heeft gehad zich te ontwikkelen, wordt wel heel duidelijk als we een tafelmuziekje van Joseph Haydn uit zijn begintijd bij zijn meester graaf Esterházy vergelijken met de symfonische vormen die hij in de loop van zijn lange leven ontwikkelde, vormen die tot bij Mahler en vele andere componisten in de twintigste eeuw bepalend zijn geweest. De vergelijking dringt zich op met de ontwikkeling van Ellington, die zich van entertainer-barpianist ontwikkelde tot een componist van hoog niveau, die, zoals ik ooit in een tijdschriftartikel probeerde aan te tonen met een analyse van zijn compositie Things Ain't What They Used To Be, niet naar de letter maar naar de geest het door Haydn aangeduide pad volgde: eenheid in diversiteit.