3850 Ina Vrinssen Fotografie 100
Foto: Ina Vrinssen

Playlist

De keuze van Kris Oelbrandt

Verstilling

Kris Oelbrandt geboren in Sint-Gillis-Waas (België), is een componist die gefascineerd is door de theorie en achtergrond van muziek. Na een periode als monnik in de trappistenabdij Maria Toevlucht te Zundert, waar hij zijn religieuze muziek ontwikkelde, besloot hij in 2021 de abdij te verlaten en zich volledig op zijn componeren te richten. Hij werkt nu buiten de abdijmuren aan zijn oeuvre van religieuze muziek, waarbij hij een uniek toonsysteem gebruikt. Op de Dag van de Componist is het orkestwerk 'The Crack' van hem te horen op het slotconcert in Zwolle. Momenteel werkt hij aan twee avondvullende projecten: een voorstelling met dans en een passie. In de stukken die hij voor New Music NOW selecteerde is vooral veel verstilling te vinden.

Het gaat om het maken van verbinding

Muziek heeft voor mij altijd te maken met aandacht en verstilling, maar ook met expressie en contact. Mijn ideale muziek luistert naar de stilte waaruit zij geboren wordt en waar zij contact mee houdt – dat is voor mij bidden. Ik geniet van muziek in de mate waarin ik contact voel: contact tussen veel verschillende factoren zoals de klank, de stilte, de muzikant, de componist en ik als luisteraar. Dat speelt allemaal op elkaar in en houdt verband met elkaar. Dat dat contact maken, en dus dat bidden, tot uiting kan komen in zeer verschillende soorten muziek, moge blijken uit onderstaande playlist. Soms komt God ter sprake, soms helemaal niet. Dat hoeft ook niet. Het gaat mij niet om de verwoording van wat toch niet uit te spreken is, maar om het verbinding maken. Of je muziek nu speelt, componeert of beluistert: tijdens het klinken én de stiltes zijn we allemaal verbonden met elkaar en dus gelijk. Dat is voor mij de grootste kracht van muziek – en van gebed.

Karel Goeyvaerts - Aquarius (Prologue)

"Waarom zouden we eigenlijk moeten moduleren?" Een wat mij betreft geniale uitspraak van de Vlaamse componist Karel Goeyvaerts. Hij schets daarmee in enkele woorden de kern van zijn manier van componeren. Hij wil niet telkens van de ene sfeer in de andere terecht komen, hij wil niet voortdurend verrassen. Hij kiest integendeel vanaf de eerste noten één bepaalde muziek en bouwt die in de diepte uit. Het kader is van meet af aan duidelijk; daar aandachtig naar luisteren, het koesterend en luisterend onderzoeken, dat is voor hem musiceren – en mediteren.

Joey Roukens - In Unison deel 2

Een Nederlandse componist die net als Goeyvaerts "in de diepte" componeert, is wat mij betreft Joey Roukens. Je hoort het heel mooi in het tweede deel, What if van zijn concerto voor twee piano's en orkest. Heel eenvoudige bouwsteentjes, zoals herhaalde noten en traag dalende toonladders zijn voor hem genoeg om een kwartier boeiende, lyrische muziek mee te maken. Joey luistert echt naar wat zich voor zijn oor ontvouwt, en wij kunnen niet anders dan mee luisteren. Dat hebben ook de broers Jussen uitstekend begrepen.

Michel Petrucciani - Cantabile

Iemand die ook heerlijk luistert naar wat zich als een wonder voor zijn oor ontvouwt, is voor mij Michel Petrucciani. Ik ken weinig musici die zich zo compleet kunnen verliezen in hun spel en toch controle houden over wat ze doen. Beter: juist in zijn aandacht voor wat hij doet, verliest hij zich. Het is een aandacht (noem het gerust liefde) en een drive die hem zijn lichamelijke beperkingen – en die zijn niet gering – compleet doet overstijgen.

Luciano Berio - Sequenza III

In sommige muziek staat het zich verliezen en het opzoeken van (technische) grenzen op de voorgrond, zozeer dat je de indruk krijgt dat de uitvoerder werkelijk geen controle meer heeft over wat ie doet. Maar geloof maar dat Liesbeth Devos zeer goed weet wat zij doet tijdens deze meesterlijke interpretatie van Berio's Sequenza III voor zang solo. Ik vind het vooral meesterlijk omdat zij de haast bovenmenselijke technische eisen overstijgt en een verhaal weet te vertellen. Iemand als Boudewijn Tarenskeen bouwt in zijn vocale drama's (Rache, Hell) hierop voort: de grenzen van de vocale mogelijkheden opzoeken omwille van een ultra-expressionisme. Heerlijk!

Jan van Landeghem - L' invisible pour les yeux: Le renard

Iemand die ik ontzettend bewonder om het gemak waarmee hij muziek maakt, is de Belgische componist Jan van Landeghem. Ik ken hem al sinds mijn tienerjaren en we hebben elkaar altijd erg gewaardeerd, hoe verschillend we ook zijn: hij steeds op zoek naar vernieuwing en doorbreken van grenzen (à la Tarenskeen), ik gestaag werkend binnen bestaande kaders. Jan heeft net als ik een diepe – zij het heel verschillende – belangstelling voor spiritualiteit en mystiek, en dat zie je bijvoorbeeld in zijn toonzetting van enkele scènes uit De kleine prins van Antoine de Saint-Exupéry. Blijf luisteren tot het eind: zijn vrouw Jenny Spanoghe gaat (schijnbaar) helemaal uit het dak tijdens de slotpassage.

Willem Jeths - Chiaroscuro

Hoewel hij vooral als orkestcomponist bekend staat, licht ik hier graag een pianostukje van Willem Jeths uit, omdat ik het zo knap geschreven vind. Hij speelt eenvoudig met klankvoorstellingen van licht en donker. Hij had vanuit dit idee heel gemakkelijk in effecten kunnen vervallen, maar hij ziet daarvan af en werkt het integendeel heel klassiek, beheerst, rustig uit. Dankzij die compositorische ascese weet hij een heel mooie diepgang en schoonheid te bereiken. "In der Beschränkung zeigt sich der Meister."

Olivier Messiaen - Vingt Regards sur l' Enfant-Jésus – deel 1: Regard du Père

Een klassieker voor mij wat betreft spiritueel gefundeerde muziek is Messiaens Twintig beschouwingen over het kind Jezus. Ik was diep onder de indruk toen ik dit twee uur durende meesterwerk voor het eerst hoorde als twintigjarige student compositie. Wat mij trof was het lef om in elke Regard minutenlang te blijven toeven in dezelfde klankwereld. Je krijgt een ontzettend weidse muzikale boog, door Messiaen bewust zo gedaan om op die manier iets van het hemelse te suggereren. Het eerste deel heb ik nog steeds voor ogen bij zo ongeveer elke noot die ik op papier zet.

Simeon ten Holt - Palimpsest

Wie niet mag ontbreken in mijn rijtje van diepgang zoekende componisten is zeker ook Simeon ten Holt. Ook bij hem hoor je die liefde voor de klank die zich vóór hem ontvouwt, die hem voorafgaat en die hij volgt. Als componist wist hij heel goed dat hij als het ware nederiger moest zijn dan de muziek die hij schrijft; iets wat hij ook uitdrukte in heel zijn levensstijl. Luister bijvoorbeeld naar zijn heerlijk kabbelende "Palimpsest" de zeer klassieke muzikale figuurtjes hebben in hun naïviteit iets intrigerends en ontwapenends, waardoor ze eindeloos lang kunnen blijven doorgaan, veel langer dan "toegestaan".

Stravinsky - Psalmensymfonie

Na deze persoonlijke favorieten uit de instrumentale spirituele muziek nu dan toch eindelijk een klassieker uit het repertoire van vocale religieuze muziek: Stravinsky's Psalmensymfonie. Deze muziek intrigeert mij vooral door de vrijheid die Stravinsky zichzelf voorbehoudt tegenover de tekst, zoals de pianissimo toonzetting van de uitbundige lofpsalm 150. Het idee! In andere delen, bijvoorbeeld deel 1, gaat hij dan weer veel conventioneler te werk met de klagende halve secunde op "Heer, verhoor mij". Alleen de meest geniale componisten kunnen zo vrij en toch respectvol omgaan met biddende teksten.

Marcel Godard - Ô Père des lumières

Aan het eind van deze playlist waag ik een uitstapje dat voor hedendaagse componisten hoogst ongebruikelijk is: dat richting de liturgische muziek. De monniken van Tamié zingen hier het prachtige Ô Père des lumières van de 20ste-eeuwse priester-componist Marcel Godard. Je hoort de auteur, de monniken én jezelf bidden tijdens deze smaakvolle en zelfs harmonisch verrassende toonzetting van een oud orthodox gezang. Het doet denken aan dat beroemd citaat van Sergei Prokofiev: "Er zijn nog zoveel mooie dingen te zeggen in C groot."

Meer playlists

Playlist

Nieuwe muziek die loopt als een

Muziek over treinen en stations

Zaterdag 15 juni 2023 – tijdens de 3e Dag van de Componist – rijdt de New Music NOW Express opnieuw door het land. Meer dan […]

Lees meer

Playlist

De keuze van Richard Rijnvos

Een hommage aan de einzelgänger

Als een muzikale stadsarchitect bouwt Richard Rijnvos sinds midden jaren negentig aan een consistent œuvre met meerdelige cycli en dwarsverbanden. Zijn magnum opus is Grand […]

Lees meer

Playlist

De keuze van Setareh Nafisi

multidisciplinair

Setareh Nafisi is een interdisciplinaire componist en maker. In haar werk, dat gaat over menselijke verhoudingen, combineert zij vaak psychologie met gemengde media. Zij verweeft […]

Lees meer

Playlist

De keuze van Monica Akihary

vernieuwing vanuit traditie

Vernieuwen vanuit de traditie. Dat is de rode draad in de playlist die Monica Akihary ons stuurde met tracks van Nederlandse componisten en improvisatoren die […]

Lees meer

Playlist

De keuze van Celia Swart

Anders en verfrissend

Zondag 3 maart 2024 staat ons wekelijkse programma New Music NOW op TV ONS in het teken van de componist Celia Swart. Na haar afstuderen […]

Lees meer

Playlist

De keuze van Brendan Faegre

Mostly Dutch & Punk

Hij trekt miljoenen kijkers. Componist en slagwerker Brendan Faegre is een TikTok-fenomeen. Met zijn domestic beats maakt hij van zijn keukenkastjes en badkamer imposante slagwerkinstallaties. […]

Lees meer

Playlist

De keuze van Emma Roijackers

contrasten

De violiste Emma Roijackers is vorig jaar in Amsterdam gestart met haar eigen HearAndNow Chamber Music Festival. Zij wil oudere muziek koppelen aan gloednieuwe stukken […]

Lees meer

Playlist

De keuze van David Dramm

Muziek voor een etmaal

Wij vroegen componist David Dramm om een playlist met circa tien favoriete stukken. Hij kwam op het idee om voor elk uur van een etmaal […]

Lees meer

Playlist

De keuze van Oene van Geel

Een kijkje in Van Geels luisterkeuken

Op 23 december gaat bij Holland Opera ‘Reynaert de V’ in première. Het startsein voor een grote landelijke tournee met deze nieuwe muziektheaterproductie, waar Oene […]

Lees meer

Playlist

De keuze van Trevor Grahl

Eclectische keuze

Onlangs verscheen het cd-album ‘Of Ancient Days’ van de Canadees/Amsterdamse componist Trevor Grahl. Tussen de delen van Bachs partita ‘Sei Gegrüsset, Jesu Gütig’ strooit hij […]

Lees meer

Playlist

De keuze van Maxim Shalygin

met muziek die ertoe doet

Maxim Shalygin luisterde in zijn studentenflat in Kyiv naar Louis Andriessen. Hij verhuisde naar Nederland om aan het Koninklijk Conservatorium verder te studeren. Hij is […]

Lees meer

Playlist

De keuze van Thomas van Dun

Van symfonieorkest tot dance

Thomas van Dun (1995) heeft zich in korte tijd ontwikkeld tot een markante componist. Van werken voor symfonieorkest tot dance, hij bestrijkt een breed scala […]

Lees meer
    • Kris Oelbrandt