Jelmer koos Geestverwanten als festivalthema, dat op verschillende manieren vorm krijgt. Hij combineert stukken van componisten die elkaar hebben geïnspireerd. Soms direct van leraar tot leerling, zoals Luciano Berio die aan Louis Andriessen het estafettestokje doorgaf. Maar ook op een afstand van eeuwen. Vivaldi’s Stabat Mater klinkt naast werk van Arvo Pärt. Beide componisten gaven hun muziek een maximum aan expressie met een minimum aan middelen. 

Als gastcurator nodigde Jelmer bevlogen musici en componisten uit die net als hij met elan een avontuurlijke koers volgen. Ook daarin krijgt het festivalthema vorm. Wij verwachten vijf inspirerende concerten waar de vonken vanaf spatten. Een samenkomst van hemelbestormers en geestverwanten.

Woensdag 27 november: Rondom Kurtág

De Hongaarse meestercomponist György Kurtág voelt een diepe geestverwantschap met Robert Schumann, die net als hij in muziek de allerindividueelste expressie ziet van de allerindividueelste emotie. Met zijn Hommage à R. Schumann voor klarinet, altviool en piano schreef Kurtág een van zijn meest sensitieve stukken. In combinatie met Schumanns geliefde Pianokwartet krijgt de hommage een extra diepe betekenis.

Zijn band met Hongaarse volksmuziek sublimeerde Kurtág in drie stukken voor klarinet en cimbalom, die van beide instrumentalisten het uiterste vragen. Het Animato Kwartet dat de kamermuziekpodia bestormt, speelt Béla Bartóks indrukwekkende Eerste strijkkwartet. De componist sloeg een brug tussen romantische en Hongaarse muziek. Het sluit naadloos aan bij Kurtágs muzikale universum. De jonge componist Jasper de Bock schreef met 1001 Stokslagen voor viool een experimenteel stuk vol humor. In Léon Weiners Két tétel krijgen de klarinet en de cimbalom opnieuw een glansrol. Een swingende afsluiting van de openingsavond.

Donderdag 28 november: Bach als inspiratiebron

Bach is tot op de dag van vandaag voor componisten een grote inspiratiebron. Een van zijn indrukwekkendste stukken is Das musikalische Opfer. De musici spelen daaruit de  Triosonate, waarin Bachs gedurfde experimenten met motieven en thema’s een intuïtieve muzikale vorm krijgen. Met elkaar verweven motieven vormen ook de wortels van Woodland Variations van Bach-bewonderaar Sebastian Fagerlund. Een fascinerend landschap met bomen tot aan de horizon en vergezichten die je ademloos beluistert. Het Animato Kwartet speelt samen met de fagottist Bram van Sambeek, aan wie het stuk is opgedragen.

Ook voor Johannes Brahms was Bach een lichtend voorbeeld. In zijn Vier ernste Gesänge zette hij bijbelteksten over vergankelijkheid op muziek. De muziek ademt de geest van Bachs solocantates. In het arrangement van Jelmer de Moed voor strijksextet krijgt de bijna barokke meerstemmigheid nog meer reliëf. ​De Lieder der Vergänglichkeit van Mathilde Wantenaar sluiten naadloos aan bij dit thema en de wereld van Brahms. Ook zij vindt inspiratie bij Bach. In haar Nocturnes voor klarinet en piano laat zij een bos in het maanlicht tot leven komen.

Vrijdag 29 november: Rondom Kurtág

Een rijkgeschakeerd programma met muziek in een brede waaier aan bezettingen, van componisten die artistieke idealen delen. Sofia Goebaidoelina streek met religieus getinte werken in tegen de haren van de sovjet-autoriteiten, ruim een halve eeuw geleden. Sjostakovitsj spoorde haar aan ‘gevaarlijke muziek’ te blijven schrijven. Ook hij componeerde ‘gevaarlijk’ in de roaring twenties, zoals te horen is in zijn Eerste pianotrio. Alfred Schnittke vond in dissidente muziek zijn levensvervulling en droeg zijn Hymne II aan Goebaidoelina op.

Arvo Pärt kwam door religieuze muziek op de zwarte lijst van het sovjet-regime. Tien jaar lang schreef hij geen nieuwe stukken. Hij zocht naar een nieuwe stijl: maximale expressie met een minimum aan middelen. Fratres is een van de eerste stukken waarin hij zijn eigen geluid vond. Bij oude muziek vond hij inspiratie, zoals bij Vivaldi. Mezzosopraan Georgia Burashko vertolkt zijn aangrijpende Stabat Mater.

Nuno Lobo verklankt in Stargazer Fish het leven in de diepzee. Hij zoekt naar grensverleggende klankkleuren, met de Eleven Echoes of Autumn van George Crumb als inspiratiebron. Beide componisten delen een surrealistisch kleurenpalet op de grens tussen geluid en muziek. Met de installatie Monolith van videokunstenaar Vincent Rang krijgt deze surrealistische klankwereld een visuele vorm.

Zaterdag 30 november: Debussy’s universum

Het is een van zijn mooiste werken: de cyclus met drie sonates waarmee Debussy in de Eerste Wereldoorlog een eerbetoon bracht aan de Franse soldaten, en aan de barokcomponisten die hij bewonderde. De sonates werden een ijkpunt voor de kamermuziek in de twintigste eeuw en inspireerden talloze componisten. Ze staan centraal in dit programma.

Pianist Rik Kuppen opent het concert met Pièces de clavecin van de barokcomponist Rameau, die voor Debussy een voorbeeld was, zoals te horen is in zijn cellosonate. Voor zijn Tweede Sonate voor harp, fluit en altviool liet Debussy zich inspireren door muziek van over de hele wereld. Debussy’s klankmagie was voor de Japanner Toru Takemitsu de aanleiding om componist te worden. In zijn betoverende Rain Spell verklankte hij de regen, en ook Claude Vivier liet zich in Ojikawa (stroompje) door water inspireren, een belangrijk thema in Debussy’s muziek.   

In Windgeheimen van Celia Swart voeren natuurklanken ons naar een mythische wereld waar natuur en poëzie versmelten, net als in Debussy’s vioolsonate. Lili Boulanger schreef met inspiratie van Debussy haar mystieke liedcyclus Clairières dans le Ciel.  

Zondag 1 december: Folk Songs

Melodieën van over de hele wereld vertellen in het slotconcert verhalen over liefde, vrijheid, verlies en hoop. David Lang verklankt in These Broken Wings zijn droom om te kunnen vliegen. Die zucht naar vrijheid weerklinkt ook in A Freedom’s Lament van Amarante Nat.   

Met Der Hirt auf dem Felsen componeerde Franz Schubert een grandioze ballade over een herder uit de bergen. Dit virtuozenstuk voor sopraan en piano klinkt in combinatie met Schuberts Quartettsatz. ​chubert was voor Luciano Berio een grote inspiratiebron. Met Schubert in zijn achterhoofd componeerde hij met Folk Songs een 20e-eeuwse klassieker met volksliedjes uit alle windstreken. In deze cyclus – te horen in de podiumvullende ensembleversie – krijgt de geliefde sopraan Elisabeth Hetherington een glansrol. Zij won onlangs de Nederlandse Muziekprijs. 

Een programma vol geestverwantschappen. Toen Berio zijn Folk Songs schreef, doceerde hij compositie in Berlijn, met Louis Andriessen in zijn klas. Die gaf als docent vervolgens aan David Lang het stokje door, die op zijn beurt Amarante Nat inspireert. Slagwerker Konstantyn Napolov speelt Louis Andriessens briljante slagwerksolo Woodpecker.