Hoe is dit initiatief tot stand gekomen?

“Het is allemaal begonnen met de coronacrisis. Er is enorm gelobbyd om steun te krijgen voor de rechtensector, dus ook voor componisten die hun auteursrechteninkomsten misliepen door alle annuleringen en lockdowns. In die eerste steunronde kwam geld beschikbaar, maar mochten de componisten niet hun eigen honorarium in rekening brengen, terwijl componisten (in de hedendaagse klassieke muziek) schrijven voor anderen, vaak in opdracht. Dan wil je gewoon loon naar werken. Om die reden heb ik met succes bepleit dat er een speciale regeling komt waarbij er sprake is van opdrachtgeverschap, zodat het werk ook kan worden uitgevoerd en geëxploiteerd.”

Doordat het initiatief bij de componisten ligt, genereert dat ook weer werk.

“Ja precies, zij kunnen zelf ook weer andere zzp’ers inhuren, musici aan het werk helpen, en mensen inhuren die de opname-apparatuur bedienen.”

Heb je vanwege die audiovisuele producties gekozen voor de naam Files?

 “Ja, het levert uiteindelijk nieuwe bestanden op en New Music NOW is het platform waarop het allemaal te zien gaat zijn.”

Waarom is dit zo belangrijk voor de Nederlandse muziekscene?

“De hedendaagse-muziek-scene was sterk gericht op liveoptredens en live-ervaring. Je ziet dat de markt voor online- en thuisgebruik groeit - thuis muziek luisteren, of onderweg op je telefoon video’s bekijken. De hedendaagse muziek was daar nog niet zo sterk in aanwezig. Het is belangrijk dat concerten beschikbaar blijven, dat je terug kunt kijken, dat je een archief en collecties opbouwt. Voor het publiek en de programmeurs is het ook fijn om iets terug te kunnen zien. Anders heb je een concert en misschien een mooie tournee van een paar keer, maar daarna verdwijnt het.”

Het lijkt inderdaad soms dat nieuwe muziek wat vluchtig is.

“Die live-ervaring is heel bijzonder, maar met hoogwaardige video-opnames kun je toch heel dichtbij komen. Of je kan er artistiek iets anders mee doen, bijvoorbeeld een videoclip maken. Het is een medium dat zich nog verder laat onderzoeken, je kunt er mooie experimenten mee aangaan.”

Dan is de pandemie toch ergens goed voor geweest.

“De pandemie heeft er enorm ingehakt. Veel componisten voelden zich van hun essentie beroofd, doordat hun muziek niet werd uitgevoerd en er geen contact met musici en luisteraars was. Ook financieel waren er ingrijpende consequenties: het volledig wegvallen van uitvoeringsinkomsten en rechten. Bijna alle componisten werken als zzp’er, met verschillende klussen en opdrachten, veel van het andere werk viel ook stil. Het was een financieel drama voor componisten, waar de maatregelen van het kabinet weinig soelaas boden. Daar wilde ik op inspringen en wél een passende regeling bieden. De crisis bood ook kansen om - nu iedereen eindelijk begrijpt wat er allemaal komt kijken - een concert op de planken te brengen. In die zin was mijn motto: ‘never waste a good crisis’. Snel handelen en maatwerk voor componisten organiseren.”

Er zijn twee rondes geweest?

“Aanvankelijk was er maar één ronde. Het was gelukt om drie ton van het Ministerie van OCW te krijgen via Buma Cultuur. Daar zijn 72 aanmeldingen op geweest, maar die konden helaas niet allemaal gehonoreerd worden, terwijl de nood bij de aanvragers hoog was en de ingediende projecten uitzonderlijk goed waren. Met succes hebben we nog 50.000 euro gekregen van het Prins Bernhard Cultuurfonds. Met die 3,5 ton konden we in totaal 26 componisten honoreren. We hebben de selectie in handen gegeven aan een onafhankelijk, externe jury van programmeurs.”

De onafhankelijke vakjury bestaat uit Caroline Bakker (Dag In De Branding), Tamar Brüggemann (Wonderfeel), Shane Burmania (Muziekgebouw aan ’t IJ, Korzo), Martijn Buser (Gaudeamus) & Bert Palinckx (November Music).

“De jury was behoorlijk gefrustreerd dat die zaaglijn ergens viel waar nog zoveel goede, kansrijke projecten onder kwamen te liggen. Projecten waar publiek voor was en waar zalen en ensembles zich graag aan willen committeren. Maar het geld was op. Door de nieuwe lockdown van oktober tot maart, is er opnieuw gelobbyd voor compensatie van de verliezen in de rechtensector. Hierop is nieuw geld beschikbaar gekomen van OCW. Ik heb van meet af aan aangegeven hoe zonde het was om al die projecten te moeten afwijzen, terwijl deze broodnodige inkomsten kunnen gaan opleveren voor componisten. Bij het nieuwe steunpakket is het gelukt om nog eens 2,5 ton beschikbaar te krijgen voor onze compositieregeling. Daarmee kwam er dus een tweede ronde, waarin we nog eens 20 aangevraagde projecten van componisten konden honoreren. In totaal kunnen 46 componisten fair pay aan de slag met nieuw werk.”

 Deze compositieregeling is dus duidelijk coronagerelateerd. Komt er een vervolg?

 “Nu we hebben kunnen laten zien dat er met zes ton aan geld voor componisten fantastische nieuwe producties voortkomen - die weer hun weg vinden naar het publiek - willen we dit natuurlijk verder uitbouwen. We willen ook particulieren en organisaties uitdagen om te doneren. Van elke euro die aan New Music NOW gedoneerd wordt, gaat 50 cent naar promotie en 50 cent naar het compositiefonds. Uiteindelijk willen we gewoon meer aandacht en meer geld voor componisten.”

Hoe zit het met de jury?

“Er zal altijd gewerkt worden met een externe vakjury, in wisselende samenstelling. Het is dankbaar dat je zoveel nieuw werk onder ogen krijgt. Dat vond de jury ontzettend leuk. Dat was ook onze geheime (niet zo geheime) agenda natuurlijk, dat die programmeurs al dat werk moesten bestuderen, daar zaten vele nieuwe ontdekkingen in voor hen.”

Is deze regeling bedoeld voor componisten die zijn afgestudeerd aan het conservatorium?

“Het is voor componisten die professioneel werkzaam zijn en daar hebben we best een pragmatische maatstaf voor. Professioneel wil zeggen dat je een circuit hebt waarbinnen je kunt functioneren: het werk wordt uitgevoerd, je krijgt opdrachten, je hebt een professionele website, je doet aan promotie en je verdient er iets mee. Kortom, het is je beroep. De meeste mensen hebben inderdaad een vakopleiding genoten, maar niet iedereen, er zijn ook autodidacten, of mensen die als musicus zijn opgeleid maar uiteindelijk als componist beroepsmatig werken. Vrijwel alle professionele componisten zijn aangesloten bij Buma/Stemra voor hun auteursrechten en bij de beroepsvereniging Nieuw Geneco natuurlijk.”

 En maakt het genre nog uit?

“Het blijft onmogelijk om dat goed te definiëren, de grenzen van genres zijn zo fluïde. Ons compositiefonds is in ieder geval niet voor pop-, reclame-, of mediamuziek, maar wél voor hedendaags klassiek met uitlopers richting eigentijds gecomponeerde jazz en wereldmuziek. Meestal gaat het om autonome muziek of signatuur muziek bij film, dans, theater.” 

Welke criteria werden nog meer gehandhaafd?

“Uiteindelijk heeft de jury vooral gelet op: levert het een nieuw werk op? Levert het een nieuwe audiovisuele productie op, die aantrekkelijk is, die kansrijk is om een zelfstandig leven te laten leiden? Kan het zijn weg vinden via platforms of via kanalen? Kan de compositie live uitgevoerd worden, een tour krijgen? Kortom, gaat de componist er uiteindelijk ook iets aan hebben in haar of zijn carrière. Is het interessant voor het publiek? Is het interessant online op beeld? Dat vanuit het beeld moet worden gedacht was wel een belangrijk element, omdat het om een compositie én audiovisuele productie gaat.”

Was dat iets wat er een beetje bij hing of is daar wel goed over nagedacht in de aanvragen?

“Daar konden de componisten heel goed mee uit de voeten. Er is heel creatief op gereageerd. Waar de een kiest voor een hoogwaardige concertregistratie, kiest de ander voor een autonoom audiovisueel kunstwerk, een videoclip, of een making of-documentaire.”

Staat in de aanvraag ook met wie ze gaan samenwerken?

“Ja, componisten konden maximaal 13.500 euro aanvragen voor een project. Die aanvraag bestaat uit grofweg drie onderdelen: het honorarium voor de componist voor het schrijven van de compositie; honoraria voor de musici om tot een uitvoering c.q. opname te komen; en het inhuren van een crew die het audiovisueel produceert.”

Hoe kunnen we deze componisten blijven volgen?

“De trailer en de uitgebreide film van dat werk ondersteunen de live concerten van componisten én blijven als zelfstandige video beschikbaar voor het publiek op New Music NOW en via andere kanalen. Rondom de Dag van de Componist op zaterdag 18 juni 2022 zijn de eerste resultaten klaar en in het najaar is de hele eerste tranche klaar, daar geven we natuurlijk veel aandacht aan en hopen we een aparte avond te kunnen organiseren. We willen het compositiefonds verder uitbouwen om nog veel meer nieuwe composities mogelijk te maken.”