Thomas van Dun: ‘In Transit’

“In Transit is een concert voor slagwerker en orkest dat speelt met de universele vraag: Wat gebeurt er met ons na de dood? De percussionist stelt de vragen, hij wordt meegenomen op reis door de stuwende klanken van het orkest. Het orkest geeft geen antwoord, maar voert je In Transit door fantasierijke onwetendheid.”

Waarom wil je orkestwerken schrijven?
“Het orkest is voor mij het ultieme instrument. De diversiteit en de hoeveelheid aan instrumenten geeft je ontelbaar veel verschillende mogelijkheden. Je bent als componist niet gelimiteerd in je keuzes. Die vrijheid is ontzettend spannend.
Ik heb veel respect voor het orkest als instituut. Mijn favoriete muziek is altijd al orkestmuziek geweest en ik kijk nederig naar het repertoire van de afgelopen paar eeuwen. Dit inspireert mij ook om deel uit te maken van deze traditie.”

Als alles zou kunnen en mogen, wat zou je dan het liefst voor orkest willen schrijven?
“Ik droom er nog van om een pianoconcert te schrijven. Hierin wil ik nog meer experimenteren met klankkleur, mijn persoonlijke harmonische taal en structuur. Het werk zou een autobiografische toon hebben. Ik speel al jaren piano en daarin heb ik inmiddels ook een eigen soort klank weten te vinden, dit zou ik heel graag combineren met het orkest om tot een nieuw soort muziek te komen.”

Ruud Roelofsen: ‘Memento Mori’

“Memento Mori is een werk voor groot ensemble, maar het zou heel goed omgezet kunnen voor orkest. Toen ik dit stuk schreef was ik net zo oud als mijn moeder toen zij stierf. Ik heb geprobeerd mijn reflecties op de dood, het verval, de angst en de  pijn in dit stuk te verwerken. Al het materiaal is gebaseerd op onze lichaamsgeluiden, zoals de adem, hartslagen en het geluid van bloed dat door de aderen stroomt.”

Waarom wil je orkestwerken schrijven?
‘Omwille van de klankmassa’s die je met een orkest teweeg kunt brengen, en omwille van de mogelijkheid tot het schrijven van complexe klankobjecten binnen die massa. Daarnaast vind ik ook de ruimtelijke opstelling van de verschillende instrumentengroepen interessant.’

Als alles zou kunnen en mogen, wat zou je dan het liefst voor orkest willen schrijven?
‘Ik hou ontzettend van laag, daarom wil ik heel graag een keer schrijven voor een zo laag mogelijke bezetting met een handjevol instrumenten uit andere registers voor boventoon-/ruiskleuring. Hiervoor zou ik dan een op tekst gebaseerd stuk willen maken. Een stuk dat verder gaat op wat ik in mijn serie werken On intimacy al veel heb gedaan, echter in kleinere bezettingen.”

Marco Muilwijk: ‘Fantasie’

Welke muziek heb je al voor orkest geschreven?
”Ik streef naar authenticiteit in nadrukkelijke tegenstelling tot originaliteit. Authenticiteit is een proces, het groeit geleidelijk. Het is een plantje dat je regelmatig water moet geven. Ik geloof dat alles wat een componist voor zijn dertigste schrijft jeugdwerk is. Na die vormende jaren kan hij op zoek gaan naar wat hij echt zelf wil uitdrukken. Ik ben nu 29, dat is zowel een enorme geruststelling als een spannende constatering. Mijn eerste orkestwerk Europa (2015) sluit nauw aan bij de laatromantiek. Dat was een bewuste keuze vanuit de sterke wens om het wezen van het orkest volledig te doorgronden, als basis voor toekomstige werken.

In Fantasie wilde ik een synthese smeden uit modern romantische, neo-impressionistische en expressionistische elementen. In plaats van ongebruikelijke technieken te verkennen, zocht ik naar verrassende nuances in de instrumentatie. De orkestratie is eigenaardig. In het orkest spelen twee piccolo's, een altfluit, twee piccolo-klarinetten, een piccolotrompet, maar de violen ontbreken. Daardoor ontstaat een gat in het middenregister, wat leidde tot een ongewone maar aansprekende orkestratie. Nu een paar jaar later kijk ik nog altijd positief op dit werk terug. Er zit nog een BOEM KLATS KADENG-moment in dat ik nu niet meer zou schrijven, maar met de jaren verdwijnen dat soort baldadigheden.”

Als alles zou kunnen en mogen, wat zou je dan het liefst voor orkest willen schrijven?
“In de toekomst wil ik meer van mijn liederen orkestreren of specifiek orkestliederen schrijven. Mijn jongensdroom is ooit nog een vioolconcert en een ballet te componeren.”

Karmit Fadael: ‘Mei Inoar’

Welke muziek heb je al voor orkest geschreven?
“In 2018 schreef ik mijn eerste orkestwerk voor het educatieprogramma van het Residentie Orkest en het Koninklijk Conservatorium: een ‘One minute symphony’. Ik was verbaasd over alle mogelijkheden qua orkestratie en klank en wilde vanzelfsprekend meer. Gelukkig kreeg ik de kans om daarna een nieuw en langer werk voor het Residentie Orkest te schrijven. Voor het Radio Filharmonisch Orkest kon ik ensemblestukken en een orkestwerk gaan schrijven, dankzij een stipendium van de vrienden van het orkest.

Mei Inoar, Fries voor ‘samen’, heb ik geschreven naar aanleiding van ’50 jaar Verenigde Naties’. Je hoort de allereerste Nederlandse volksmelodie, Egidieus waer bestu bleven. Ook gebruikte ik eeuwenoude Arabische (maqam) toonladders. Ik wil laten horen dat andere culturen een verrijking zijn van de Nederlandse cultuur. Dat het een groot goed is dat onze culturele tradities, normen en waarden constant evolueren.”

Als alles zou kunnen en mogen, wat zou je dan het liefst voor orkest willen schrijven?
“In mijn orkestwerken tot nu toe draait het om lange lijnen en kleurcombinaties. Ik zou heel graag willen experimenteren met meer virtuoze passages. Zodat de muziek in een lange vorm overeind blijft, niet saai wordt en wellicht leuker wordt voor musici om te spelen. Het lijkt mij heel gaaf om een werk van 15-25 minuten voor orkest te schrijven, zodat ik een compleet beeld van mijn muzikale wereld kan neerzetten. Zonder dat ik wegens tijdsdruk concessies hoef te doen.”

Aart Strootman: ‘Darkness Rises’

Darkness Rises is een vertaling van technologie en ruimte naar muziek. Het is gebaseerd op de reis van ruimtesonde Pioneer 10 naar het onbekende. Op 22 januari 2003 had NASA het laatste contact met deze sonde, voordat hij uit het bereik verdween. Een 30-jarige radiotransmissie is omgezet in een 50 minuten durende ervaring.

Als alles zou kunnen en mogen, wat zou je dan het liefst voor orkest willen schrijven?
“Ik zou graag een werk schrijven waarin de orkestmusici alles bespelen, behalve hun eigen instrumenten. Een stuk waarin ik dankbaar gebruik maak van de logistiek van het orkest, het denken als collectief, de historisch gegroeide placering van de instrumentgroepen, maar dan met instrumenten die die kwaliteiten uitputten in plaats van bevestigen. Het liefst met hybride instrumenten die uit een 3d-printer komen of zijn gemaakt met een laser-snijder, zodat het stuk ook gespeeld kan worden door schoolorkesten, lokale harmonieën of een gelegenheidsensemble.”

Brendan Faegre: ‘Dirt to gold’

“In mijn orkeststuk Dirt to gold probeer ik ‘waardeloze’ geluiden te transformeren in krachtige, betekenisvolle muziek. Deze transformatie komt meerdere keren terug op verschillende niveaus. Schurende piepen en knarsen kristalliseren zich langzaam maar zeker in heldere patronen.

Als alles zou kunnen en mogen, wat zou je dan het liefst voor orkest willen schrijven?
“Het is mijn droom om een concerto te schrijven voor Dave King en orkest.
Dave King is bekend als drummer van het genre-overstijgende jazztrio The Bad Plus, maar daarnaast is hij ook een geweldioge improvisatie-comedian, wat blijkt uit zijn YouTube kanaal Rational Funk, waarin hij een parodie geeft op druminstructievideo’s.
Ik zou graag een stuk schrijven, waarin hij zowel solodrummer als solocomedian is. Dit stuk zou moeten gaan over serieuze onderwerpen die spelen in de orkest- en jazztradities: Hoe orkesten nog steeds overwegend wit en mannelijk zijn. De ironie dat Dave King zo’n witte man is, hoewel hij uit een Afrikaans-Amerikaanse muzikale traditie komt. De ontevredenheid die veel fulltime-orkestmusici ondervinden in hun werk door het gebrek aan controle. Ik wil deze zware onderwerpen met humor belichten, maar ook zoeken naar oplossingen.”

Petra Strahovnik: ‘Prana’

Welke muziek heb je al voor orkest geschreven?
“Prana is geschreven in opdracht van het RTV Slovenia Symphony Orchestra. Het ging op 11 oktober 2018 in première in de Gallus hall van het Cankar Centrum in Ljubljana onder leiding van dirigent Rossen Milanov. Het is een stuk voor groot orkest en solisten die verspreid in de concertzaal staan opgesteld, om een live-surround-sound effect te bereiken.
Het orkest gaf me de mogelijkheid om te experimenteren met nieuwe technieken en de instrumenten te preparen: zoals magneten op de snaarinstrumenten, styrofoam op de harp en in de piano, en water in de blaasinstrumenten.
Zo kon een verfrissende en interessante geluidssculptuur ontstaan. In het stuk probeer ik de atmosfeer van Prana, te creëren en te vangen. Prana is als een adem, een levengevende kracht. Het wordt in de Indiase traditie gezien als een universele energie die in stromen door het hele lichaam vloeit.
Momenteel werk ik aan twee orkeststukken. Een daarvan komt voort uit een stuk dat ik eerder voor ensemble heb geschreven. De andere is voor het ‘B-Air project’ waarin baby’s, kleuters en gevoelig publiek aanwezig zullen zijn bij het concert.”

Bianca Bongers: ‘Surrounded by Air’

“In Surrounded by Air – Appearance IV koppel ik mijn dierbare herinnering aan een vredige fietstocht in Haarlem aan de geschiedenis van mijn opa.
Toen ik in Antwerpen studeerde werd daar een aanslag gepleegd, daardoor ontstond in de stad een grimmige sfeer. Toen ik even terug in Haarlem was en in het donker door mijn thuisstad fietste, merkte ik dat alle ellende ontzettend ver weg voelde. In de verte hoorde ik de kerkklokken, ik hoorde klotsend water, er wapperden vlaggen in de wind. Ik wist meteen dat ik hier een stuk van moest maken.

In gesprek met het ensemble kreeg het stuk er nog een herinnering erbij. Mijn opa heeft zich tijdens de Tweede Wereldoorlog, als joodse jongen van 17, moeten verstoppen. Ik dook in de verschillende verhalen van mensen die hebben moeten onderduiken. Allemaal individuen die hetzelfde lot moesten ondergaan. Dit heb ik in het begin van het stuk verwerkt.”

Waarom wil je orkestwerken schrijven?
“Ik heb al lange tijd de ambitie om iets te schrijven voor orkest. In 2014 schreef ik een kort werk voor Antwerp Symphony Orchestra, maar dat is voor mij echt een héél vroeg werk. De twee grote ensemblestukken die ik recenter schreef, heb ik steeds gezien als een voorbereiding op het schrijven voor orkest.
Het orkest is uiteindelijk toch wel echt mijn instrument! Met het orkest kan je werken met een vol palet aan kleuren, texturen, dynamische verschillen en mogelijkheden voor klank-opbouw, om daarmee nóg meer diepte te kunnen creëren.”

Mathilde Wantenaar: ‘Prélude à une nuit américaine’

Welke muziek heb je al voor orkest geschreven?
“Tot dusverre heb ik twee stukken voor symfonieorkest geschreven, beide in opdracht van het Rotterdams Philharmonisch Orkest, en ik zou er graag nog meer schrijven. Mijn eerste orkestwerk, getiteld Prélude à une nuit américaine, is na de première door verschillende orkesten in binnen- en buitenland hernomen. Het was heel leuk en interessant om zo de verschillende interpretaties van mijn stuk en de karakters van de orkesten te horen.”
 
Waarom wil je orkestwerken schrijven?
“Ik zie een orkest eigenlijk als een gigantische doos met kleurpotloden die je allemaal kunt gebruiken en mengen om je muzikale fantasie los te laten op het lege papier. Daarbij vind ik het ook ontroerend en inspirerend dat er zoveel komt kijken bij een orkest; de musici die hun leven wijden aan het beheersen van hun instrument, de bouwers van hun instrumenten, de speciale zaal, alle organisatie en natuurlijk het publiek. Als componist zit je maandenlang alleen te puzzelen op noten die bij het concert na een paar minuten alweer vervlogen zijn en toch is juist dat moment dat alles even samenvalt het altijd weer waard.”

Boris Bezemer: ‘Orchestra Piece”

Welke muziek heb je al voor orkest geschreven?
“Eén keer eerder heb ik voor een groot orkest een stuk geschreven van vier minuten: Orchestra Piece (The Laughing Heart).
Die muziek achtervolgt me al jaren en roept: "Schrijf meer voor orkest!" De overweldigende kracht van het samenspel van zó veel muzikanten kan zulke rijke en springlevende beelden opwekken. Met instrumentaties en texturen werken is als schilderen in een niet-bestaande taal. Ik heb met veel geluk een keertje mogen smullen van het werken met zo’n levendig palet en heb meteen toen alle kleuren uitgeprobeerd.”

Waarom wil je orkestwerken schrijven?
“Het orkest is de ultieme gedaanteverwisselaar. De kracht, de flexibiliteit én de dynamiek van zo’n grote groep muzikanten is in compositieland ongeëvenaard. Een orkest kan gestalte geven aan de meest uiteenlopende muzikale ideeën: complexe ideeën waarbij iedere aparte lijn noodzakelijk is, en ook oersimpele waarbij de eenheid van het orkest volledig straalt. En juist de combinatie van die twee – simpel en complex, net als stilstaand en bewegend of herhalend en chaotisch – is iets waarnaar ik vaak op zoek ga.”

Als alles zou kunnen en mogen, wat zou je dan het liefst voor orkest willen schrijven?
“Ik zou met vrolijk ongeduld en veel plezier beginnen aan een volgend langer stuk voor symfonieorkest. Bijvoorbeeld een kwartier muziek met ruimte voor zowel geleidelijk ontwikkelende delen als daarnaast ook sneller wisselende delen. Aaneengeschakelde bewegingen en stase, vergelijking en verschil, bewerking en bewaring, omslag en verloop. Herhaling en eenmaligheid, versnippering en samenkomst.”

Genevieve Murphy: ‘Calm in an agitated world’

“Calm in an agitated world gaat over hoe angst kan ontstaan op het moment dat je iets of iemand niet begrijpt.
Ik ben opgeleid als een klassieke muzikant en componist en mijn werk is altijd diep verbonden geweest met het orkest. Ik combineer performancekunst en visuele kunst met hedendaags klassieke muziek en mijn concepten zijn vaak gevormd rond psychologie en onvermogen.’

Als alles zou kunnen en mogen, wat zou je dan het liefst voor orkest willen schrijven?
“Samenwerking en experiment zijn voor mij belangrijk. Ik wil graag de dialoog aangaan met orkestleden, zodat ik dieper in mijn concepten kan duiken, maar mezelf ook kan ontwikkelen als orkestcomponist.
Mijn wens is om een werk te componeren dat onze aandacht richt op ‘stereo-geluid’ en het visuele aspect van een concert, door een werk te componeren dat herhaaldelijk van links naar rechts ‘reist’ in het orkest, net als een kwaststrook op een doek.
Verder wil ik een compositie maken die het concept van expressiviteit onderzoekt. Ik wil een omgeving creëren die verschillende rollen accepteert, waarin musici en publiek verschillende persoonlijkheden kunnen identificeren. Het orkest vormt een sonisch organisme dat niemand buitensluit, waardoor er een gelijke balans ontstaat tussen de musici en het publiek.”

Bram Kortekaas: Notenkrakers’ notulen

“Notenkrakers’ notulen is een compositie voor sopraan solo en het Koninklijk Concertgebouworkest. De compositie duikt aan de hand van een tekst van Lex Bohlmeijer de geschiedenis van het orkest in. De tekst is gebaseerd op de notulen van een levendig openbaar debat uit 1970 tussen Aktie Notenkraker en het Concertgebouworkest. De Aktie Notenkraker had enkele maanden vóór het debat een concert van het Concertgebouworkest verstoord en riep het orkest op om in discussie te gaan over het belang van democratie in de programmering en uitvoeringspraktijk van de toekomst.”

Waarom wil je orkestwerken schrijven?
“Wanneer ik voor orkest schrijf, heb ik het gevoel dat ik bijna ongelimiteerde uitdrukkingsmogelijkheden heb. Voor het vertellen van een muzikaal verhaal is het orkest een geweldig medium.”