Het onderzoek van Ryoji Ikeda naar elektronica en nieuwe technologie heeft zijn perceptie van akoestische muziek en instrumentengebruik definitief veranderd én verrijkt. Voor het eerst sinds lange tijd schrijft Ikeda drie geheel akoestische werken, speciaal voor Ensemble Modern. Terug naar de basis: geen microfoons en geen speakers. Het Muziekgebouw beschouwt dit concert als een van de hoogtepunten van 2024. Een openbare repetitie in de middag geeft het publiek de mogelijkheid getuige te zijn van het wordingsproces van deze nieuwe composities. En minstens zo bijzonder: aansluitend voert journalist Frederike Berntsen in de Grote Zaal een voor publiek toegankelijk gesprek met Ikeda, die bijna nooit interviews geeft.

De composities vragen om een bijzondere opstelling. Zo staan er voor MIRROR drie langwerpige tafels op het podium, waarop de partituur ligt uitgestald. Het werk bestaat uit opeenvolgende duo’s, waarbij de musici in tegenovergestelde richting langs de tafels lopen om hun noten te lezen. REFLECTION vraagt om een symmetrische opstelling van de musici, op een rij van links naar rechts,
met de contrabas in het midden. Ikeda creëert een rituele ervaring, een kunstwerk waarin klank en toneelbeeld samensmelten.

Menselijk
Dertig jaar lang was Ikeda gericht op elektronica en technologie en veel minder op mensen. In Ensemble Modern Magazin van januari 2024 licht hij zijn ‘carrièreswitch’ toe. “Then, after using hundreds of computers, I came back to more human aspects. Today, I have a different perspective. I hated working with dancers, but now I appreciate working with humans. Because we cannot control
humans. Instead, we have to engage, we have to trust. Even on a very conceptual level, in terms of information theory, dancers, humans, they always give me tremendous information. Just one gesture, which I cannot simulate in the computer. I can, but it’s boring. To use AI is boring. But with just a human in front of me, just speaking to each other, not on screen, but face-to-face, I realize that this is such a rich experience, after using so many technologies. So, I began working with human beings again.”

Het wereldwijde succes van Ikeda is opmerkelijk, omdat hij zelf consequent buiten beeld blijft. Deze schuwheid is geen poging tot mystificatie. Ikeda heeft een glasheldere kijk op wat hem drijft, zoals blijkt uit die paar gesprekken die wél in druk zijn verschenen en waarin hij buitengewoon concreet en coherent vertelt over zijn eigen ontwikkeling. Als geestelijk vader van een kunstwerk wil hij de
waarneming van de bezoeker niet sturen. Immers, voor een kunstenaar is het kunstwerk een eindpunt, terwijl het voor de bezoeker juist een startpunt vormt. “Een kunstwerk ondergaan zou een caleidoscopische ervaring moeten zijn, een beginpunt zonder einde dat uitnodigt vanuit verschillende invalshoeken en richtingen”, aldus Ikeda in een gesprek met de criticus Akira Asada, dat werd
afgedrukt in de catalogus bij een overzichtstentoonstelling in Eye (2018).

Voorafgaand aan het concert verzorgt journalist Frederike Berntsen om 19.15 uur op Foyerdeck 1 een inleiding.

Openbare repetitie
Do 8 februari 2024, 15.00 - 16.30 uur
Muziekgebouw, Grote Zaal, Amsterdam
Aansluitend gaat Frederike Berntsen in de Grote Zaal in gesprek met Ikeda.