Topdirigent Ingo Metzmacher, altijd goed voor fabuleuze uitvoeringen, zet met Torstensson en Reger twee componisten naast elkaar die meer aandacht verdienen.

Hamelin – pleitbezorger voor Regers Pianoconcert

De honderdvijftig jaar geleden geboren Max Reger is vooral onder organisten een gevierde naam, maar ook zijn orkestwerken en soloconcerten dragen al het goede van de late romantiek in zich. Duivelskunstenaar Marc-André Hamelin is een van de weinige pianisten die zich wagen aan het even prachtige als lastige Pianoconcert. Volgens een recensent van zijn cd-opname ‘verwerkt hij de extreem veeleisende pyrotechniek op absoluut adembenemende wijze’.

Torstenssons Scandinavische ruigheid

Ook City Imprints van de Nederlands-Zweedse componist Klas Torstensson is een groots bezette tour de force. Het stuk, waarin zijn ruige Scandinavische achtergrond zoals in al zijn werk een rol speelt, schreef hij in 2021 voor het vier­honderdjarig bestaan van de stad Göteborg. Aangezien de beoogde eerste uitvoering vanwege corona moest worden uitgesteld, mag de Zaterdag­Matinee nu de wereldpremière verzorgen. Een componist die Scandinavische klankpracht, Hollandse nuchterheid en tonale zangerigheid verenigt tot een unieke hedendaagse stem.

Musici

Radio Filharmonisch Orkest
Ingo Metzmacher dirigent
Marc-André Hamelin piano

Werken

Torstensson - City Imprints
Reger - Pianoconcert in f

Klas Torstensson over ‘City Imprints’

Nadat ik me jarenlang had beziggehouden met het 'hoge Noorden' - wat resulteerde in werken als Barstend IJs (mixed media 1986), The Last Diary (reciterende stem en ensemble, 1994) en The Expedition (opera, 1999) - schatte ik dat A Cycle of the North (2007-2012) voor groot orkest het sluitstuk zou zijn van mijn passie voor de regio waar ik geboren en getogen ben. De Cyclus van het Noorden, bestaande uit Fastlandet (Het vasteland), Polarhavet (De poolzee) en Himmelen (De hemel), was in opdracht geschreven door een aantal orkesten en podia in Zweden, Noorwegen en Nederland. 

Maar... toen het verzoek voor een orkeststuk mij enkele jaren later bereikte, keerde ik terug naar het onderwerp uit mijn jeugd. Het bloed kruipt waar het niet gaan kan...

City Imprints, dat kan worden beschouwd als een vierde, autonoom deel van A Cycle of the North, werd geschreven voor het 400-jarig bestaan van de stad Göteborg, Zweden, in 2021. Vanwege de coronabeperkingen moesten de festiviteiten - inclusief de eerste uitvoering van City Imprints - echter worden uitgesteld en staan nu gepland voor 14 & 15 december 2023 in Göteborg.

Ik ben erg blij dat Kees Vlaardingerbroek van de ZaterdagMatinee in een vroeg stadium interesse toonde om het werk ook uit te voeren in de NTR ZaterdagMatinee. Het Radio Filharmonisch Orkest heeft de afgelopen jaren verschillende van mijn composities uitgevoerd en is daarom bijzonder geschikt om mijn muziek te spelen.

City Imprints gaat over de geschiedenis van Göteborg en - tot op zekere hoogte - over mijn eigen persoonlijke geschiedenis met de stad.

Voor mij is Göteborg een 'stad van afscheid'. De emigranten uit de achttiende eeuw - die naar het beloofde land Amerika vertrokken - vertrokken vanuit de haven van Göteborg, de grootste haven van Zweden. Zo ook de ongelukkige Noordpoolexpeditie van Salomon August Andrée in 1897, het onderwerp van mijn opera De Expeditie. (En ikzelf ook - alle vergelijkingen daargelaten! - toen ik in september 1973 in de trein stapte naar Nederland om te studeren aan het Instituut voor Sonologie in Utrecht).

Hoewel het niet bedoeld is als een programmatisch muziekstuk, horen we in City Imprints reminiscenties aan het geluidslandschap dat zo kenmerkend is voor de historische stad Göteborg en de regio: de scheepsbellen; de onvermoeibare geluiden van de steenhouwers in de vele steenhouwers in de buurt; de manoeuvres van de paardenkoetsen in de scherpe bochten van de straten... Voor al deze geluiden, hoewel afkomstig van niet-muzikale fenomenen, heb ik gezocht naar manieren om ze inzetbaar te maken in een muzikale context, om ze als het ware te musiceren.

De meerderheid van de eerste bewoners van Göteborg in de eerste decennia waren immigranten, vooral uit de Nederlandse Republiek. Nederlandse bouwvakkers werden ingehuurd om de nieuwe stad te plannen en de vestingwerken te bouwen, vanwege hun expertise in het bouwen op moerasland. Om de drassige grond te ontwateren en de scheepvaart toegang te geven, kreeg Göteborg een netwerk van kanalen, vergelijkbaar met die van Nederlandse steden als Amsterdam. De Nederlandse invloed op Göteborg in de eerste decennia was zo sterk dat het soms werd beschouwd als een Nederlandse kolonie op Zweedse bodem. De taal die in Göteborg werd gesproken was voornamelijk Nederlands.