Bodil de la Parra leest de brief voor die Emma Lesuis schreef aan haar opa om een zwijgen te doorbreken. Een zwijgen dat al het hele leven van haar moeder klinkt. Ons koloniale verleden liet zijn sporen na. Dit is slechts een fractie van dat spoor. In de brief gaat Emma op zoek naar haar opa. Wie was hij en wat maakte hem tot wie hij was?

Mi sa memre yu maakt onderdeel uit van de Stille Nacht am Silbersee serie waarin meditatie, bezinning en reflectie centraal staan. Aan eerdere edities werkten Arthur Japin (2017), Anna Enquist(2018) Glenn Helberg (2019) en Ariane Schluter (2021) mee.

Hij kende de wateren uit de boeken. De provincies uit het hoofd. Daar, daar moest hij zijn. Met een marinepet op kreeg hij de kans om overzee te gaan. Op avontuur. In zijn huid, haar en stem droeg hij een verleden met zich mee. Wat gaf dat? In het Hollandse landschap bleek het gras minder groen dan de weelde in Paramaribo. De vruchten minder sappig. Zelfs de taal klonk er anders. Waren dit zijn jongensdromen? In stilte keerde hij terug uit Nederlands Nieuw-Guinea. Zijn marinepet zat scheef. Wat had hij gezien? De heimwee was voelbaar aan zijn harde handen, te horen aan zijn koude stem, hij veranderde in de vader waarvoor gevreesd moest worden. Die zichzelf verloor in een witte maatschappij. Die geen vader was, ons geen kind liet zijn. Papa, ik schrijf u.

Over Emma Lesuis

Emma onderzoekt, schrijft, filmt en presenteert met een focus op documentaireverhalen. Het liefst combineert ze verschillende disciplines in documentaireperformances, zoals ze deed in de voorstelling ‘Aardappelbloed’. Haar werk was onder meer te zien op Canvas, NPO, Oerol, Brainwash en verscheidene festivals. In 2022 werkt ze aan een nieuwe documentaire in samenwerking met Docmakers / HUMAN. Daarvoor won ze de Karen de Bok Talent Award op IDFA 2019. Voor Museum Catharijneconvent filmt ze komend jaar gospelgemeenschappen in Nederland en ze vervolgt haar column voor de Theatermaker. Naast eigen projecten wordt Emma ingehuurd als moderator/presentator voor live events en podcasts.

Over Bodil de la Parra

Bodil de la Parra is actrice en toneelschrijver. Ze schreef en speelde onder meer bij Theater het Amsterdamse Bos, Bellevue Lunchtheater, Rudolphi Producties, het NNT, Bos Theaterproducties, Het Zuidelijk Toneel en Orkater. Haar zelfgeschreven solo Het Verbrande Huis (2018) over haar Surinaamse familiegeschiedenis ging op tournee in Nederland en Suriname en werd in juni 2020 gevolgd door het gelijknamige boek (Lebowski publishers). Afgelopen seizoen speelde ze haar solo Dagen van Rijst, vertolkte ze rollen in De Leedvermaaktrilogie bij HNT en Het Indisch Interieur. Op TV was Bodil o.a. als Irene te zien in de tv serie Klem 1 & 2.

Wat inspireerde je in het verhaal van Emma?

Ik werd aangetrokken door de universele thema’s in de tekst: migratie, heimwee, familiegeheimen, huiselijk geweld, stilzwijgen na de oorlog.

Wat de musici betreft, dachten we meteen aan Jonatan Alvarado, een zanger uit Argentinië die ook luit en gitaar speelt. Daarnaast heeft hij als musicoloog een enorme kennis van het Latijns-Amerikaanse repertoire. Ik wist dat hij me kon helpen met het vinden van repertoire dat een gedeeld DNA heeft met de muziek van Suriname. Emma bracht zelf liederen mee die voor haar en de generaties vóór haar veel betekenis hadden. Het allereerste was Blaka rosoe. Toen Jonatan, die dus uit Argentinië komt, dat voor het eerst hoorde, zei hij na tien seconden: ‘die melodie zit ook in het lievelingsnummer van mijn moeder!’ Dat onderstreept het universele karakter van het verhaal, dat dus ook in de muziek zit. De muziek weet meer dan wij. Tradities die mijlenver van elkaar verwijderd zijn, delen dezelfde wortels. En die wortels gaan erg diep.

Daarnaast hebben we de Turkse slagwerker en zangeres Dirge Secil Kuran benaderd. Zij heeft een prachtige stem. Ze voelt zicht thuis in het Engels en het Turks. Misschien heeft haar stem daarom, vooral wanneer ze zonder woorden zingt, een prachtige, bijna tijdloze, geheimzinnige klank die moeilijk thuis te brengen is. Het past in ieder geval goed bij de universaliteit van het geheel.

Het is heel duidelijk een toneeltekst geworden, een prachtige monoloog voor actrice Bodil de la Parra. Het was dus geen libretto met teksten voor liederen of aria’s. Ze had in de tekst wel wat plekken aangeduid waar eventueel gezongen zou kunnen worden, soms was dat maar één regel. Ik was daar erg blij mee, want het gaf me de ruimte om mijn eigen songteksten te schrijven.

Hoe ben je als componist te werk gegaan?

Ik ben begonnen met de ploeg, niet met de muziek. Wel heb ik een aantal liederen geschreven, zowel tekst als muziek, die ik gebruik als pilaren in de grotere structuur. Ze zijn gekoppeld aan de grote thema’s van de tekst, niet aan specifieke scènes. Ik wist ook niet waar ze terecht zouden komen; dat hebben we samen met Bodil en de musici op de vloer uitgezocht. Zowel Romain Bischoff als ik zijn gewend om een compositie tijdens de repetities te laten ontstaan. In die zin werken we net als choreografen. Ik kom binnen met een muzikale lijn en enkele concrete nummers, maar niet alles is op voorhand gecomponeerd. We geven ruimte aan de fantasie, intuïtie en kennis van de medemusici.

Als publiek ervaar je een verhaal dat zich in verschillende lagen ontvouwt, en dat becommentarieerd wordt met tekst en muziek. Soms komt de muziek vóór de tekst, als een soort voorspelling. Soms komt de muziek erna, als een nagalm van wat er gezegd wordt. 

Tekst en muziek wisselen elkaar ook niet netjes af, soms lopen ze door elkaar en wordt er tegelijkertijd gezongen en gesproken.

Tekst: Jan Van den Bossche

Credits

tekst Emma Lesuis | vertaling Surinaams Kevin Headley | redactie Bodil de la Parra | liedteksten David Dramm | compositie David Dramm i.s.m. Jonatan Alvarado | performers David Dramm, Bodil de la Parra, Dirge Seçil Kuran, Georgi Sztojanov | muzikale dramaturgie Romain Bischoff | creatief producent Dominique Slegers | lichtontwerp Jeroen Smith | licht Niels Kingma | geluid en geluidsontwerp Wouter Snoei | tourmanager Nicky Groot | fotografie Bowie Verschuuren