Hanna Kulenty: ‘E for E’ (1991) – Goska Isphording

Hanna Kulenty componeerde ‘E fo E’ werk voor de clavecimbelheldin Elisabeth Chojnacka (1939-2017). Goska Isphording, specialiste in nieuwe clavecimbelmuziek voor wie Hanna Kulenty ook veel werk schreef, heeft het opgenomen voor haar cd Per Clavecimbalo Moderno (release 2008). Velen denken dat je op een clavecimbel geen dynamische verschillen kunt laten horen. Maar als je Isphording dit stuk hoort spelen, dan blijkt dat een misvatting. Het begin doet je meteen rechtop zitten en diep inademen: de muziek heeft iets monumentaals. Ik houd van de precisie waarmee Goska speelt: de timing, de speelsheid van het gebruik van alle klankverschillen in de registers. Ik luister er graag in de ochtend naar. Dan kun je daarna de dag aan met opgeheven hoofd.

Marco Blaauw: ‘Songs From Rhiannon - Take1’ – Monochrome Project

Monochrome Project bestaat uit louter trompettisten, de groep is opgericht door Marco Blaauw in 2015 en startte met muziek van La Monte Young. De vaste leden zijn Marco Blaauw, Christine Chapman, Matthey Conley, Rike Huy, Bob Koertshuis, Nathan Plante, Marcus Schwind en Laura Vukobratovic. ‘Songs from Rhiannon’ van Marco Blaauw zelf is voor zes zeeschelpen en grote trom. Een ensemble met meerdere trompetten kan natuurlijk schetteren, maar ook zachte klanken voortbrengen. De voorstellingen van Monochrome Project zijn theatraal en ook de moeite waard om naar te kijken.

Tobias Klein: ‘Kleine Kugeln’ - Dalgoo

Dalgoo, Kleine Kugeln van Tobias Klein staat op de cd New Anatomy (release 2003), een project rondom de absurdistische poëzie van de Russische dichter Daniil Kharms (1905-1942). Het kwartet Dalgoo bestaat uit de rietblazers Tobias Klein en Lothar Ohlmeier (beiden zowel op sax als basklarinet), de bassist Meinrad Kneer en de drummer Milo Fell. Voor dit project is de groep uitgebreid met de Rus Leonid Vlassov, stem, de jazz-zangeres Hester Bovenhuis en (alt)violist Jasper de Clercq. Ik vind de combinatie van alle instrumenten geweldig ingezet, maar misschien geniet ik nog het meeste als de 'kleine Kugeln' over elkaar heen buitelen. Dat zijn de twee saxofoons, waarbij ik niet kan horen wie wie is. Het prikkelt de fantasie over hoe die kogels langs de hemel vliegen …

Jan van de Putte: ‘Vorsicht Katharina!' (2018) – Katharina Gross

Vorsicht Katharina is een prachtige theatrale voorstelling, die je eigenlijk moet zien. Maar de muziek van Jan van de Putte werkt ook heel goed op cd (release 2021). Bij het beluisteren kun je je voorstellen - in de eerste 9 minuten - dat Katharina door het publiek heen en weer loopt, enigszins verwilderd om zich heen kijkend. Vervolgens (track 2) gaat zij achter haar cello zitten en volgt er een uitermate boeiend deel voor cello en stem dat je rustig op je af moet laten komen, 23 minuten lang. Iedereen moet het voor zichzelf bedenken, maar ik denk dat Katharina - het personage van de voorstelling - tot rust is gekomen.

Guus Janssen: ‘..van horen zingen...' (2020) - Fie Schouten

Guus Janssen heeft … van horen zingen … voor mij en mijn bassethoorn geschreven. Ik geniet van het werk omdat het me vrijheid geeft te mijmeren. Zijn stuk vleit de elegante klank van de bassethoorn. Het stuk citeert, parafraseert en lijkt licht jazzy, daarom 'van horen zingen'. Je hebt het idee dat je iets misschien al eens gehoord hebt, maar nog niet zo … Met het stuk open ik mijn solo-cd Monologues 2020 (release 2021).

Theo Loevendie: ‘Venus and Adonis suite' (1981) - Nieuw Ensemble

Deze suite voor basklarinet, viool, mandoline, gitaar en percussie heeft op veel momenten iets dansants. Het lijkt op papier een krankzinnige combinatie van instrumenten, maar Theo Loevendie heeft het stuk zo geconstrueerd dat er niks onnatuurlijks aan is, het kan eigenlijk niet anders. Loevendie was toen hij Venus and Adonis schreef veel met Turkse muziek bezig. Oosterse invloeden zijn duidelijk hoorbaar, maar ook alle andere genres waarin Loevendie thuis is: jazz en hedendaags klassiek. Dit werk stond op het allereerste programma van het Nieuw Ensemble, dat actief was t/m 2019. Gelukkig staat hun website nog steeds online en kun je daar lezen wat zij allemaal hebben gedaan in bijna 40 jaar.

Margriet Hoenderdos - ‘Lussen van Faverey' (1990) voor blaaskwintet

Margriet Hoenderdos (1952-2010) werkte eerder samen met dichter Hans Faverey. De compositie bestaat uit 5 maal 9 inzetten, verschillend in samenstelling en verloop. Deze 5 delen worden vrijwel aaneengesloten gespeeld. Er is slechts één gezamenlijke adempauze, de concentratie wordt niet onderbroken. De titel heeft betrekking op Faverey’s vermogen een taalbeweging uit te werpen en deze op kortere of langere termijn ‘terug te halen’, zoals ‘een boemerang of dolfijn zijn curve maakt, elegant herneemt en terugkeert met soms zo’n grote kracht en zekerheid dat het uitgangspunt achterwaarts gepasseerd wordt.’

Het is misschien in eerste instantie geen toegankelijk werk, maar als je met rust luistert naar hoe alle blazers individueel en soms een gezamenlijk akkoord met veel aandacht en liefde blazen, dan ervaar je het rijke kleurenpalet.

Louis Andriessen: ‘La Passione' (2002) – Cristina Zavalloni, Monica Germino, Boston Modern Orchestra Project

Twee muzen van Louis Andriessen en ideale vertolkers van zijn muziek komen samen: de zangeres Cristina Zavalloni en de violiste Monica Germino. Ze zijn beiden volkomen thuis in het interpreteren van genoteerde muziek, maar ze klinken niet als 'klassieke' musici (of wat dat dan ook precies is…). De tekst van La Passione is van de Italiaanse dichter Dino Campana (Canti Orfici, 1914). Het is een indrukwekkend en fantastisch georkestreerd stuk. Luisteren dus! Op cd uitgebracht door BMOP/sound met bovengenoemde musici in 2009.

Aspasia Nasopoulou: ‘10 Dipoles' (2016) - Seldom Sene

Dit werk is geschreven voor 'vrije aerofonen' waarbij de lucht niet aangeblazen wordt, maar met de voet aangetrapt, waardoor de spelers van het blokfluitkwintet Seldom Sene minder controle hebben over de klank van hun instrumenten. Daarnaast spelen ze ook op verschillende 'gewone' blokfluiten. Hun samenspel is fascinerend hecht. Door (naast?) hun spel zijn ook elektronische geluiden te horen. Als je niet naar de video kijkt, weet je soms niet waar welke klank vandaan komt. Aspasia Nasopoulou heeft getoverd met klanken die je eigenlijk niet kunt vastpakken. Het is alsof je steeds achter 'bellenblaas' aanrent die je nooit echt kunt vasthouden maar die wel betoverend is.

Martin van Duynhoven: 'Bokkenrijderslied' (1994/2018) – Trio Almeida / van Duynhoven / Klein

Martin van Duynhoven is drummer en ook componist. Zijn werk voert hij meestal zelf uit, zoals gebruikelijk is in de geïmproviseerde muziek. Dat klinkt tegenstrijdig, maar improvisatoren improviseren natuurlijk niet alleen. Het Bokkenrijderslied heeft qua ritme en voortgang iets bokkerigs: doorgaan, stoppen, eigenwijs gedoe, maar alles heel gedecideerd. Van Duynhoven speelt het op de cd Live at Bimhuis (Cleanfead, 2019) met Gonçalo Almeida (bas) en Tobias Klein (saxofoon).

Calliope Tsoupaki: ‘St. Luke Passion' (2008) – Marcel Beekman & Nieuw Ensemble

Dit werk heb ik live gehoord in 2008. Het heeft een diepe indruk achtergelaten, vooral ook dankzij het optreden van de tenor Marcel Beekman: hij heeft voor mij het stuk gedragen. Maar juist ook de combinatie met de andere zangers en de instrumentalisten (waarbij ook ney, kemençe en quanun) is heel mooi en maakt het geheel ijzersterk. De muziek is golvend en misschien licht bedwelmend, het heeft voor mij iets vloeibaars, zonder hoeken maar toch sterk zoals stromend water kan zijn. Beluister ook de prachtige hobo-soli in het derde deel Pathos.

Boudewijn Tarenskeen: ‘Farewell' (2009) – Trio To be Sung

De titel geeft het thema al aan en zo begint ook het stuk: Farewell – de tekst is van Euripides. Tarenskeen schreef het voor Trio To be Sung: de sopraan Elisa Roep, de klarinettiste Fie Schouten en de celliste Eva van de Poll. Wat mij zo fascineerde aan het stuk is dat het zo expressief klinkt, maar voor het grootste deel heel ingehouden van karakter is. Het verklankt een soort innerlijk 'schreeuwen of roepen'. De ruisgeluiden worden door de drie spelers samen gemaakt, de tekst wordt ook gezamenlijk 'gedeclameerd'. Tussendoor klinkt een refreinachtig melodisch motief, dat heel troostend werkt.

Graag zou ik ook Tarsenskeens PSALM 151 (2018) voor zangers, claves en orgel willen delen Ik hoorde dit werk live met Cappella Amsterdam en het maakte op mij een grote impact. Jammer genoeg is er geen opname van beschikbaar.