Toen Sinta Wullur vernam dat op 18 juni de eerste Dag van de Componist plaatsvindt, zag ze onmiddellijk mogelijkheden. Voor het Festival Oude Muziek Nu in Hoorn op 19 juni kreeg zij de uitnodiging om iets te schrijven in het kader van het thema Helden en Heldinnen. Het was een logische stap om een dag eerder de voorpremière te laten plaatsvinden. “Twee vliegen in één klap!”

Ode aan heldin Amanda Gorman

Bij de opdracht voor Hoorn moest Wullur meteen denken aan wayang kulit, het Balinese en Javaanse schimmenspel met leren poppen, waarin oude heldendichten worden nagespeeld, met begeleiding van een gamelanensemble. Omdat Wullur beschikt over een moderne gamelan wilde ze er een eigentijds verhaal aan koppelen. De poppenmaker en -speler Rop Severien van het Ensemble Global Gongs knipte zijn poppen uit karton voor zijn ‘wayang karton’.

Samen met librettist Alexandra Duvekot kozen Wullur en Severien voor een eigentijdse heldin: de jonge Amerikaanse poëet en activiste Amanda Goreman. Hun voorstelling Amanda Umbra is doorspekt met rampspoed, zoals tsunami’s en vulkaanuitbarstingen die door Severien als live-animaties worden verbeeld met golven en vulkanen van karton.

Sinta Wullur zingt het verhaal in geïmproviseerde recitatieven en Sprechgesang. Koen Boeijinga vult haar aan met saxofoonimprovisaties. De ingrediënten voor de muziek zijn vaak tijdens jamsessies, in samenspel met anderen, tot stand gekomen. “Dus het is eigenlijk niet helemaal mijn eigen compositie”, aldus Wullur.

Muzikale vrienden

De vrienden van Sinta Wullur die tijdens de Dag van de Componist met haar optreden, spelen regelmatig mee in Ensemble Global Gongs en zijn medecomponisten. Naast Amanda Umbra, presenteert Wullur ook een deel uit haar compositie Gamelanklok Latin met de Zuid-Amerikaanse ritmes van percussionist Bart Fermie, Global Canto 1 met sopraan Madeline Saputra en het vierstemmige koorwerk Global Canto 2 met Indiase zang en saxofoonimprovisaties. Op het programma staat ook Gamalenklok India van fluitist/componist Ned McGowan.

In het avondprogramma Open Podium om 20:00 uur spelen haar vrienden in korte sets eigen werk en werk van Wullur. Naast Ned McGowan en Koen Boeijinga (componist, saxofonist, houtblazer, improvisator) verschijnen Xavier Boot (componist, pianist) en pianist Laurens de Boer op het podium. Jazzangeres Astrid Seriese, die in het Ramses Shaffy Huis woont, presenteert de avond en voert een werk uit met haar koor.

East meets East in the West

Sinta Wullur staat bekend om het door haar ontwikkelde chromatische gamelaninstrumentarium Multifoon, waar westerse musici naadloos mee kunnen samenspelen. Zij bespeelt het zelf, maar inspireert ook anderen om er gebruik van te maken. In 2001 stonden de instrumenten opgesteld in het Concertgebouworkest voor de Gamelan Symfonie van Peter Schat. Hoewel het instrumentarium is aangepast aan het westerse toonsysteem, blijft de gamelanmuziek modaal. Volgens Sinta Wullur past atonaliteit niet bij gamelan, net zomin als traditionele tonale klassieke muziek. Wullur heeft zich niet alleen verdiept in de Balinese gamelan (haar achtergrond is westers klassiek), maar ook in Indiase zang. De tradionele wayangspelen verbeelden meestal episodes uit Ramayana en Mahabharata, twee klassieke Indiase epossen. Op haar album Indi Go laat ze Indonesië en India ook muzikaal samenkomen. “Gamelanritmes werken heel goed in de Indiase raga.”

Wullur die ook voor piano componeert, verweeft gamelan en raga’s in haar Etudes, “Ik heb een soort pianostijl ontwikkeld waarin de Indiase raga in de plaats komt van het tonale of atonale.” Daarom werkt zij graag samen met musici die zich bezighouden met Indiase muziek, zoals Heiko Dijker op tabla en Lenneke van Staalen op viool. Dat kun je zien in het programma Raga Impressions om 15:00 uur in het Ramses Shaffy Huis.

Ceremoniële gamelanoptocht en workshop

Tussen de concerten door vinden ’s middags twee events plaats waarin het publiek kan participeren. Aan de Veemkade in Amsterdam start om 14:15 uur een optocht van het Gamelanhuis naar het 120 meter verderop gelegen Ramses Shaffy Huis. De muzikanten van Global Gongs bespelen hun instrumenten in de optocht. De dansers Arnaud Kokosky Deforchaux en Dede Gerungan “dansen synchroon precies hetzelfde.” De gamelanoptocht stond al gepland voor het festival in Hoorn, rondom het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen (stichter van Batavia). “Er worden gedichten door een megafoon voorgelezen als protest tegen kolonialisme en bezetting.” De optocht is ook uitgevoerd op 15 augustus 2020, waarbij de slachtoffers van de Jappenkampen werden herdacht. “Voor ons een ongemakkelijke datum, omdat op 17 augustus 1945 Indonesië onafhankelijk werd verklaard.” De officiële datum voor Nederland is 27 december 1949.

Een ander onderdeel van de ‘Wullur-middag’ is Workshop Global Gongs met Sinta Wullur en Renadi Santoso, om 16:30 uur in het Gamelanhuis. “Het is ontzettend leuk als nieuwe mensen kennis kunnen maken met Ensemble Global Gongs, anders blijft het een incrowd-ensemble. Tegenwoordig zijn de warme, prachtige klanken van gongs en klankschalen die in de ruimte en je lichaam resoneren helemaal in. Bij gamelan denken de meeste mensen aan tempo doeloe, het kolonialisme of aan toerisme, maar de installatie van modern uitziende, glimmende gongs is helemaal vernieuwd. Het ziet er zeer eigentijds uit.” Gamelan is absoluut actueel en wordt wereldwijd door professionals bespeeld. “Ik was laatst op een gamelanfestival in München, waar fantastische gamelan-groepen uit Barcelona, Parijs, Engeland en Italië kwamen.” Wullur die als conservatoriumstudent zelf de gamelan in Nederland ontdekte, ziet het als haar taak om gamelan en de manier van spelen op de kaart te zetten. Dus ga naar de Veemkade op de Dag van de Componist als je in Amsterdam bent.